ENDURING LOVE
‘Onverfilmbare roman van Ian McEwan verfilmd’, kopte NRC Handelsblad boven de recensie van ENDURING LOVE. Wie het gelijknamige boek van de beroemde Britse schrijver kent (in Nederland minder dubbelzinnig vertaald als ‘Ziek van liefde’) verwacht vervolgens het cliché der clichés: het boek was beter. Maar nee. Dat zou ook volkomen onterecht zijn, want de film is vooral anders dan het boek.
Beide beginnen even overdonderend. Het jonge Britse stel Claire (Samantha Morton) en Joe (Daniel Craig, vlak vóór hij James Bond werd) is op een idyllisch plekje aan het picknicken als ze worden opgeschrikt door een luchtballon die dreigt te crashen. Dankzij snel ingrijpen van Joe en enkele omstanders lijkt de situatie onder controle. Maar dan gaat het alsnog mis en komt één van de helpers om het leven.
Eenmaal thuis kampt Joe met een gigantisch schuldgevoel. Wat ging er mis? En had hij het kunnen voorkomen? De problemen verergeren wanneer hij wordt benaderd door Jed (Rhys Ifans), één van de andere redders. Deze godsdienstwaanzinnige man blijkt verliefd op Joe en ontpopt zich als een regelrechte stalker. Hij weet zelfs een wig te drijven in de relatie tussen Joe en Claire. Ziedaar het dubbelzinnige van ENDURING LOVE, maar meer zullen we daar niet over verklappen.
Stalking is vaak de drijvende kracht van slasher- en horrorfilms, maar vormt ook een geliefd thema voor serieuzere regisseurs. Denk maar aan een thriller als FATAL ATTRACTION. Hoewel het tweede deel van ENDURING LOVE zich zeker ook als thriller laat bekijken, blijft de film toch vooral een psychologisch drama. Met dank aan het scenario van Ian McEwan, die in zijn werk graag de rafelranden van relaties blootlegt.
regie: Roger Michell, GB 2004.
met: Daniel Craig, Samantha Morton, Rhys Ifans e.a. 100 min.
web: cinema.nl
STALKING/EROTOMANIE
Strikt genomen gaat ENDURING LOVE niet over stalking maar over erotomanie. Een bijzondere ziekte die ook bekend staat als het syndroom van Clérambault, vernoemd naar de Franse psychiater Gaëtan Gatian de Clérambault. In 1920 kreeg hij een volkomen verwarde vijftigjarige vrouw op zijn spreekuur; zij was net teruggekeerd uit Londen en bleek ervan overtuigd dat de Engelse koning George V heimelijk van haar hield.Dergelijke waanideeën zijn karakteristiek voor erotomane patiënten: zij denken plots dat een beroemd of hoog geplaatst figuur verliefd op hen is en een relatie wil aanknopen. Deze illusie kan zelfs ontstaan als er nog nooit contact is geweest. De waarneming van mensen met erotomanie raakt namelijk zó verstoord dat ze elk signaal van hun ‘liefdesobject’ uitleggen als avances. Wanneer de imaginaire partner vervolgens niet antwoord op de toenaderingen van de patiënt gaat het van kwaad tot erger en ontstaat stalking.
Over de oorzaak van deze pathologische passie lopen de theorieën uiteen. De ene stroming houdt het op hersenbeschadigingen, de andere op een uitwas van de evolutie. Vast staat dat erotomanie vrij zeldzaam is. De Duitse psychiater Martin Brüne achterhaalde in 2001 wereldwijd amper 250 gevallen die sinds de jaren twintig waren beschreven. Een ‘zuivere’ Clérambault-patiënt blijkt al helemaal zeldzaam, want vaak is er ook sprake van andere psychiatrische stoornissen zoals schizofrenie of manische depressiviteit. Een berucht voorbeeld heeft trouwens een link met film: de man die in 1981 een moordaanslag pleegde op Ronald Reagan was ervan overtuigd dat hij daarmee indruk zou maken op actrice Jodie Foster.
Meer lezen?